At this time all seminars, with an exception of the second seminar are written exclusively in Dutch.

V. Europa in de spiegel van Islam

5 juni 2010

De bijeenkomst op 5 juni is gewijd aan Islam en Europa. Ik heb ruim twee jaar onderzoek gedaan voor het TV-project: Islam in the mirror of… dat bestaat uit een achttal gesprekken met moslim geleerden. Inmiddels heeft de Nederlands Islamitische Omroep (NIOweb) vier gesprekken uitgezonden op NL 2, te weten: Asma Barlas, Nasr Abu Zayd, Abdullahi Ahmed An-Na’im en Amna Nusayr. Zondag 30 mei 14.30 uur volgt Reza Aslan; elke zaterdag daaropvolgend om 10.25 de herhaling.

Fons Elders

In een inleiding van 2 x 30 minuten wil ik op 5 juni ingaan op de volgende thema’s:

  1. De naam Europa en het besef van een christelijk Europa is vergaand het resultaat van de strijd tegen de Islam, te beginnen in de 8ste eeuw, en via de kruistochten uitgegroeid tot een ideologische en heilige oorlog, met als doel: de verovering van Jerusalem.
  2. Hieruit volgt dat Europa’s zelfbewustzijn verweven raakt met Islam als zijn godsdienstige en culturele antipode. Islam vervult de rol van de Ander zowel voor christenen als secularisten. De Verlichting denkt – een enkele uitzondering als Goethe daargelaten – niet anders over Islam en Mohammed dan Luther.
  3. Het antisemitisme keerde zich historisch niet alleen tegen joden maar evenzeer tegen moslims. Spanje scheert beiden over één kam (1448, 1492, 1609). Na de vestiging van de staat Israël in 1948 treedt een opvallend verschil op: het joodse antisemitisme lijkt geleidelijk plaats te maken voor philo-semitisme, terwijl moslim immigranten in de Europese landen in toenemende mate bloot komen te staan aan de eeuwenoude antisemitische (voor)oordelen. De centrale vraag is: waarom hebben Europeanen nog steeds behoefte te denken in in-group versus out-group.
  4. Islam is geen orthodoxe godsdienst, m.a.w. een godsdienst waarin de leer centraal staat, maar een orthopraxis – een religie waarin het ‘handelen’ de kern is. Ik zal dit illustreren aan de Vijf Zuilen van de Islam. Orthopraxis geldt overigens ook voor het Joodse geloof.
  5. Tawhid betekent: God is de allesomvattende Eenheid. In theologische taal: Geen god dan God. De sufi traditie ontleent zijn inspiratie en innerlijke vrijheid aan de ervaring van dit inzicht. Tawhid is – in verschillende bewoordingen – terug te vinden in talloze filosofieën en religies.
seminars-5-chess

Andere Thema’s

Andere belangrijke thema’s zijn uiteraard het verschil tussen de verzen uit de Medina periode (na 622) en die van Mecca; de uiteenlopende interpretaties van de Koran; de fixatie van de sharia; de eeuwenoude strijd tussen soenniten en shi’iten; de rol van het kolonialisme op het zelfbeeld van moslims; islam en de staat; islam en wetenschap; de oergemeenschap en de rol van de profeten; de betekenis van Turkije voor de EU en van de EU voor Turkije; het terrorisme van Bin Laden; de machtspolitiek van het Westen in het Midden-Oosten en Afghanistan. Teveel om op te noemen.

Soheila Najand

Mede om die reden maar niet primair zal de beeldend kunstenares Soheila Najand (Iran-Nederland) als intermediair optreden. Zij vertelt opnieuw in 2×30 minuten haar versie van wat ik verteld heb. Hoe zij het begrijpt…hoe zij denkt dat het verschil tussen de verschillende paradigma’s tot juist vruchtbare inzichten kan leiden.

Fons Elders
Kapberg, Warder

27 mei 2010

0

Start typing and press Enter to search